સામાન્ય રીતે, ભારતના ઉત્તર ભાગમાં વરસાદ સામાન્ય હોય છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, ક્યારેક સરેરાશ કરતા ઓછો વરસાદ પડતો હતો, પરંતુ આ વર્ષે વરસાદે તમામ રેકોર્ડ તોડી નાખ્યા છે. 2001 પછી પહેલી વાર પંજાબ, હરિયાણા, ઉત્તર પ્રદેશ અને દિલ્હીમાં આટલો ભારે વરસાદ પડી રહ્યો છે. પરિસ્થિતિ એવી છે કે પંજાબને આપત્તિગ્રસ્ત જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. લગભગ 1000 ગામડાઓ ડૂબી ગયા છે અને લાખો લોકોને સ્થળાંતર કરવા માટે મજબૂર થઈ ગયા છે. યમુનામાં પાણીનું સ્તર એટલું વધી ગયું છે કે દિલ્હીમાં ચેતવણી આપવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત, સતલુજ, ચિનાબ અને રાવી નદીઓએ પંજાબના ભારતીય ભાગથી પાકિસ્તાન સુધી વિનાશ મચાવ્યો છે.
હવે પ્રશ્ન એ છે કે આ વિસ્તારમાં આટલો બધો વરસાદ કેમ પડી રહ્યો છે. હવામાનશાસ્ત્રીઓએ આનો વિગતવાર જવાબ આપ્યો છે. હવામાન વિભાગ કહે છે કે બંગાળની ખાડી પર રચાયેલા નીચા દબાણવાળા ક્ષેત્ર અને ચક્રવાતી પરિભ્રમણ હવા અને ભેજને વધારે છે, જેના કારણે ભારે વરસાદ પડે છે. ઓગસ્ટના બીજા ભાગમાં આવી ચાર સિસ્ટમો સક્રિય હતી. તેની અસર હજુ પણ ચાલુ છે. એટલું જ નહીં, એવો અંદાજ છે કે ભારે વરસાદ 10 સપ્ટેમ્બર સુધી ચાલુ રહી શકે છે. આ ઉપરાંત, ચોમાસાની ઋતુ દરમિયાન, ઘણીવાર લાંબા અંતર પર નીચા દબાણવાળા ક્ષેત્ર બને છે. હવામાનશાસ્ત્રની ભાષામાં, તેને મોનસુની ટ્રફ કહેવામાં આવે છે.
પશ્ચિમી વિક્ષેપને કારણે પણ ભારે વરસાદ પડ્યો, ઓગસ્ટમાં આવું 5 વખત બન્યું
આમાં, બંગાળની ખાડીથી ઉત્તર-પશ્ચિમ રાજ્યોમાં પવનની એન્ટિ-ક્લોકવાઇઝ મુવમેન્ટ જોવા મળી. આને કારણે, ભારે વરસાદ પડી રહ્યો છે. એક બીજી વાત છે, પશ્ચિમી વિક્ષેપ. સામાન્ય રીતે, જુલાઈ-ઓગસ્ટ જેવા ચોમાસાના મહિનામાં પશ્ચિમી વિક્ષેપ સક્રિય નથી. પરંતુ ઓગસ્ટ 2025 એક અપવાદ હતો. આ મહિનામાં પાંચ પશ્ચિમી વિક્ષેપ સક્રિય હતા, જ્યારે સરેરાશ માત્ર દોઢ જ રહ્યો છે. ઉચ્ચ સ્તરે, ઈરાન પ્રદેશની આસપાસ સ્થિર પવનોએ આ વિક્ષેપોને દક્ષિણ તરફ એટલે કે ભારત તરફ ધકેલી દીધા, જેના કારણે જમ્મુ અને કાશ્મીર સહિત આસપાસના વિસ્તારોમાં ભારે વરસાદ પડ્યો.
સપ્ટેમ્બરમાં પણ તમારે સાવધાન રહેવું પડશે, હવામાન વિભાગે શું કહ્યું?
એટલું જ નહીં, હવામાન વિભાગનું કહેવું છે કે સપ્ટેમ્બર મહિનામાં પણ વરસાદ સરેરાશ કરતાં વધુ રહેશે. ખાસ કરીને હિમાચલ પ્રદેશ, ઉત્તરાખંડ, દિલ્હી-એનસીઆર અને રાજસ્થાન જેવા વિસ્તારોમાં આગામી થોડા દિવસો સુધી સતત ભારે વરસાદ પડી શકે છે. આનાથી ભૂસ્ખલન અને પૂર જેવી ઘટનાઓનું જોખમ ઊભું થશે. અત્યાર સુધીમાં દેશમાં ચોમાસાની ઋતુમાં લગભગ 6% વધુ વરસાદ પડ્યો છે, જ્યારે પૂર્વીય ભાગો શુષ્ક રહ્યા છે. સામાન્ય રીતે, પૂર્વ ભારતમાં સારો વરસાદ પડ્યો છે, પરંતુ આ વખતે વિપરીત થયું છે. ઉત્તર-પશ્ચિમ ભાગ સૌથી વધુ પ્રભાવિત થયો હતો, જ્યાં અત્યાર સુધીમાં 27% વધુ વરસાદ નોંધાઈ ચૂક્યો છે. આમાં વધુ વધારો થવાની શક્યતા છે.
_09f17c03-7a6d-4455-ae4d-91c93a0bae11.webp&w=384&q=75)
