પાકિસ્તાનને મોટો ઝટકો! : કરોડોના પ્રોજેક્ટમાંથી આચનક હટ્યું 'ડ્રેગન'

ચીન પાકિસ્તાનનો સૌથી સારો મિત્ર છે. જોકે, આ દિવસોમાં બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો સામાન્ય દેખાતા નથી. આનું કારણ એ છે કે પાકિસ્તાને તેના જૂના રેલ્વે નેટવર્કને આગળ વધારવા માટે ચીનને બદલે એશિયન ડેવલપમેન્ટ બેંક (ADB) પાસેથી મદદ લેવાનું નક્કી કર્યું છે. પાકિસ્તાને કરાચી-રોહરી રેલ્વે સેક્શનને સુધારવા માટે ADB પાસેથી 2 અબજ ડોલરની લોન માંગી છે. આ એ જ ML-1 પ્રોજેક્ટ છે, જેને એક સમયે ચીન-પાકિસ્તાન આર્થિક કોરિડોર (CPEC)નો સૌથી મોટો અને સૌથી મહત્વાકાંક્ષી પ્રોજેક્ટ માનવામાં આવતો હતો.

ચીનનું આ પ્રોજેક્ટમાંથી ખસી જવું એ પાકિસ્તાનની આર્થિક સ્થિતિ અંગે ચિંતાઓ દર્શાવે છે. ચીન પાકિસ્તાની પ્રોજેક્ટમાંથી કેમ ખસી ગયું તે અંગે ઘણી અટકળો ચાલી રહી છે. જોકે, ચીને અચાનક આ પ્રોજેક્ટમાંથી ખસી જવાનો નિર્ણય લીધો નથી. એવું માનવામાં આવે છે કે પાકિસ્તાનની નબળી આર્થિક સ્થિતિ અને લોન ચૂકવવામાં સમસ્યાઓ ચીન માટે સમસ્યાઓ ઊભી કરી શકે છે. ચીને પાકિસ્તાનમાં અબજો ડોલરનું રોકાણ કરી દીધું છે, જ્યાં ચીનને પાકિસ્તાન પાસેથી પૈસા પાછા મેળવવામાં ગંભીર સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. ચીન તેના અર્થતંત્ર પરના દબાણને ધ્યાનમાં રાખીને વધુ જોખમી રોકાણોમાંથી ખસી રહ્યું છે. આ સ્પષ્ટ કરે છે કે જ્યારે આર્થિક પરિસ્થિતિ જોખમમાં હોય છે, ત્યારે સર્વકાલીન મિત્રો પણ ખસી શકે છે.

રેકો દિક ખાણ અને ML-1 નું મહત્વ

બલુચિસ્તાનની રેકો દિક તાંબા અને સોનાની ખાણ પાકિસ્તાનના અર્થતંત્ર માટે નિર્ણાયક સાબિત થઈ શકે છે. ખાણમાંથી મોટા પ્રમાણમાં ખનિજો મેળવવાની શક્યતા છે, પરંતુ જૂની રેલ્વે લાઇન એટલી મજબૂત નથી કે મોટા પાયે ખનિજોનું પરિવહન કરી શકાય. આ માટે, ML-1 રેલ્વે લાઇનને ખાણ માટે અપગ્રેડ કરવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ કારણોસર, ADB એ ML-1 પ્રોજેક્ટમાં માત્ર રસ દાખવ્યો જ નહીં, પરંતુ રેકો દિક ખાણ માટે $410 મિલિયન આપવાનું વચન પણ આપ્યું.

CPECનું ભવિષ્ય અને પાકિસ્તાનની વ્યૂહરચના

2015-2019 દરમિયાન CPEC હેઠળ ઘણા હાઇવે, પાવર પ્લાન્ટ અને બંદરો બનાવવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ 2022 થી વિકાસ ધીમો પડી ગયો છે. ચીની વીજ ઉત્પાદકોને બાકી ચૂકવણીની સમસ્યાનો સામનો કરવો પડ્યો છે. ML-1 જેવા મોટા પ્રોજેક્ટમાંથી ચીનનું પીછેહઠ આ મંદીને વધુ સ્પષ્ટ કરે છે. હવે ADBનું આગમન CPEC માટે મોટી સમસ્યા બની શકે છે.