આકાશમાં ગર્જના કરશે રાફેલ અને તેજસ : ભારતીય એરફોર્સ પૂર્વોત્તરમાં કરશે દુશ્મનનું હૈયુ કંપાવી દે તેવો યુદ્ધાભ્યાસ

ભારતીય વાયુસેના (IAF) આગામી 13 થી 20 નવેમ્બર વચ્ચે ઉત્તરપૂર્વ ભારતમાં વિશાળ લશ્કરી કવાયત યોજવાની તૈયારીમાં છે. આ અભ્યાસ ચીન, ભૂતાન, મ્યાનમાર અને બાંગ્લાદેશની સરહદને અડીને આવેલા વિસ્તારોમાં યોજાશે, જે રણનીતિક દૃષ્ટિએ અત્યંત સંવેદનશીલ માનવામાં આવે છે. આ દરમિયાન સુખોઈ-30 MKI, રાફેલ, મિરાજ-2000, તેજસ અને જગુઆર જેવા મુખ્ય લડાકૂ વિમાનો હવાઈ રક્ષણ પ્રણાલીઓ સાથે તાલીમ અભ્યાસ કરશે.

રક્ષણ મંડળના સૂત્રોના જણાવ્યા મુજબ, કવાયત દરમિયાન નાગરિક હવાઈ પરિવહનની સલામતી જળવાય તે માટે વાયુસેનાએ NOTAM (Notice to Airmen) જાહેર કર્યો છે. આ પગલાથી કેટલાક હવાઈ માર્ગોમાં નાગરિક ફ્લાઇટ્સને ડાયવર્ટ અથવા પ્રતિબંધિત કરાશે. આ અભ્યાસનો હેતુ ઉત્તરપૂર્વના સરહદી વિસ્તારોમાં રક્ષણ ક્ષમતાઓની કસોટી કરવાનો છે, જેમાં સાયબર વોરફેર અને ઇલેક્ટ્રોનિક વોરફેર સિસ્ટમ્સની અસરકારકતાનું મૂલ્યાંકન પણ કરવામાં આવશે.

બાંગ્લાદેશની નવી દિશા અને ભારતની સતર્કતા

આ કવાયત એવા સમયે થઈ રહી છે જ્યારે બાંગ્લાદેશની તાજેતરમાં રચાયેલી વચગાળાની સરકાર અને ભારત વચ્ચે રાજનૈતિક તણાવની સ્થિતિ ઉભી થઈ છે. વડાપ્રધાન શેખ હસીનાના પદચ્યુત થયા બાદ નવા નેતા મોહમ્મદ યુનુસે તાજેતરમાં ઉત્તરપૂર્વ ભારતનો ખોટો નકશો પાકિસ્તાની સેનાના અધિકારી તેમજ તુર્કીના પ્રતિનિધિમંડળ સાથે શેર કર્યો હતો. આ ઘટનાને નવી દિલ્હીએ ગંભીર રાજકીય અને વ્યૂહાત્મક સંકેત તરીકે જોયો છે. યુનુસે ચીનને બાંગ્લાદેશ સાથે સહકાર વધારવા આમંત્રણ આપ્યું હતું અને ભારતના ઉત્તરપૂર્વીય રાજ્યોને લેન્ડલોક્ડ ગણાવીને સિલિગુડી કોરિડોરની સંવેદનશીલતાને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઉઠાવી હતી. આ પરિસ્થિતિમાં વાયુસેનાની આ કવાયત માત્ર રક્ષણાત્મક કસરત નહીં પરંતુ ભારતની સરહદ સુરક્ષા પ્રતિ પ્રતિબદ્ધતાનો સ્પષ્ટ સંદેશ પણ છે.

પશ્ચિમ સરહદે ઓપરેશન ત્રિશૂલ 2025 પણ ચાલુ

ઉત્તરપૂર્વ સાથે સાથે પશ્ચિમ સરહદ પર પણ ભારતની ત્રણેય સેના—થલ, નૌકા અને વાયુ—ની સંયુક્ત કવાયત ‘ત્રિશૂલ 2025’ ચાલી રહી છે. આ અભ્યાસ 30 ઓક્ટોબરે શરૂ થયો હતો અને 10 નવેમ્બર સુધી ચાલશે. ગુજરાત અને રાજસ્થાનના અનેક વિસ્તારોમાં આ કવાયતનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. ખાસ કરીને કચ્છ અને સર ક્રીકના વિસ્તારોમાં ભારતીય દળોએ સંયુક્ત ઓપરેશન, રીઅલ-ટાઈમ ડેટા શેરિંગ અને સંકલિત યુદ્ધ તકનીકીઓનો અભ્યાસ કર્યો છે.

ત્રિશૂલ 2025ના મુખ્ય પાસાઓ

આ કવાયતમાં ભારતીય દળો દ્વારા T-90 ટેન્ક, પ્રચંદ હેલિકોપ્ટર, આકાશ મિસાઇલ સિસ્ટમ, બ્રહ્મોસ સુપરસોનિક મિસાઇલ, રાફેલ અને સુખોઈ-30 MKI સહિત અનેક અદ્યતન હથિયાર સિસ્ટમ્સનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. ઉપરાંત દેખરેખ માટે Sea Guardian અને Heron ડ્રોન પણ તૈનાત છે. પશ્ચિમ કિનારે Kolkata અને Nilgiri-class યુદ્ધ જહાજોને પણ રણનીતિક સ્થિતિમાં રાખવામાં આવ્યા છે.
વિશેષજ્ઞોના જણાવ્યા અનુસાર, ઓપરેશન સિંદૂર પછી આ સૌથી મોટી સંયુક્ત લશ્કરી કવાયત છે, જેનાથી ત્રણેય સેના વચ્ચે સંકલન અને તાત્કાલિક પ્રતિભાવ ક્ષમતામાં વધારો થવાનો છે.