સુપ્રીમ કોર્ટે ઉત્તર પ્રદેશના ફિરોઝાબાદ જિલ્લાના ટુંડલામાં એક શાળાના મેદાનમાં રામલીલા ઉત્સવ યોજવા પર પ્રતિબંધ મૂકતા અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના આદેશ પર સ્ટે આપ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે રામલીલા ઉત્સવ માટે પણ પરમીશન આપી હતી, જેમાં કહ્યું હતું કે તેનાથી વિદ્યાર્થીઓને કોઈ અસુવિધા ન થવી જોઈએ. કોર્ટે છેલ્લી ઘડીએ અરજદારને કડક સવાલ પણ કર્યા હતા કે આ ઉત્સવ 100 વર્ષથી એક જ મેદાનમાં થઈ રહ્યો છે તો તેઓ હવે શા માટે ચિંતિત છે?
ત્રણ જજોની બેન્ચનું નેતૃત્વ કરનારા ન્યાયાધીશ સૂર્યકાન્તે પીઆઈએલમાં મૂળ અરજદારને પૂછ્યું, "આ ઉત્સવ છેલ્લા 100 વર્ષથી થઈ રહ્યો છે. તો પછી તમે છેલ્લી ઘડીએ કોર્ટનો સંપર્ક કેમ કર્યો? તમે વહેલા કેમ ન આવ્યા?" ન્યાયાધીશ સૂર્યકાન્ત દેશના ભાવિ CJI છે, કારણ કે તેઓ આ વર્ષના અંત સુધીમાં વર્તમાન સીજેઆઈ, જસ્ટિસ ગવઈની નિવૃત્તિ પછી કાર્યભાર સંભાળશે.
બેન્ચ અને વકીલ વચ્ચે ઉગ્ર દલીલ
મૂળ અરજદારના વકીલે જણાવ્યું હતું કે રામલીલા પ્રદર્શન શાળામાં શૈક્ષણિક પ્રદર્શનને વિક્ષેપિત કરી રહ્યું હતું. ત્યારબાદ ન્યાયાધીશ કાંતે પૂછ્યું, "પરંતુ તમે ન તો વિદ્યાર્થી છો, ન તો માતાપિતા છો, ન તો મિલકતના માલિક છો... તો પછી તમે પીઆઈએલ કેમ દાખલ કરી?" અરજદારના વકીલે જવાબ આપ્યો, "જો બધા ધાર્મિક તહેવારો શાળાના રમતના મેદાનમાં ઉજવવાના હોય, તો બાળકો ત્યાં રમી પણ શકતા નથી... સિમેન્ટની ઇંટો નાખવામાં આવી રહી છે." ત્યારબાદ સુપ્રીમ કોર્ટે પૂછ્યું, "વિદ્યાર્થીઓ કે વાલીઓની ફરિયાદો ક્યાં છે? અને પહેલાથી જ વૈકલ્પિક વ્યવસ્થા કેમ કરવામાં આવી નથી?"
હાઈકોર્ટે શું કહ્યું?
અગાઉ, અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે, આ જ જાહેર હિતની અરજી પર વિચાર કરતી વખતે, શોધી કાઢ્યું હતું કે શાળાના રમતના મેદાન પર સિમેન્ટ ઇન્ટરલોકિંગ ટાઇલ્સ નાખવામાં આવી રહી છે જેથી તેને રામલીલા જેવા કાર્યક્રમો માટે કાયમી સ્થળ બનાવી શકાય. હાઈકોર્ટે એ પણ નોંધ્યું હતું કે શાળાના મુખ્ય પ્રવેશદ્વારનું નામ બદલીને "સીતા રામ દ્વાર" રાખવામાં આવ્યું છે અને ઝૂલાઓ લગાવવામાં આવ્યા છે, જે શિક્ષણમાં વિક્ષેપ પાડી શકે છે અને બાળકોને તેમના રમતના મેદાનથી વંચિત રહેવું પડી શકે છે. શ્રીનગર રામલીલા ઉત્સવ સમિતિએ હાઈકોર્ટના આ આદેશ સામે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અપીલ કરી હતી.
SC ના આદેશમાં શું મુદ્દો અને શરત છે?
ગુરુવારે રામલીલા આયોજન સમિતિ દ્વારા દાખલ કરાયેલી અરજી પર સુનાવણી કરતા ન્યાયાધીશ સૂર્યકાંત, ઉજ્જવલ ભુયાન અને એન. કોટિશ્વર સિંહની બેન્ચે હાઈકોર્ટના સ્ટે ઓર્ડર પર સ્ટે મૂક્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના આદેશમાં કહ્યું હતું કે, "ઉજવણી શરૂ થઈ ગઈ હોવાથી, હાઈકોર્ટના આદેશના ફકરા 11 પર સ્ટે મૂકવામાં આવે છે. બાળકો રમવાનું અથવા રમતગમતની પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લેવાનું ચાલુ રાખવાની શરત સાથે ઉજવણી ચાલુ રહેશે. અમે હાઈકોર્ટને અરજદાર અને અન્ય તમામ હિસ્સેદારોને સાંભળવા વિનંતી કરીએ છીએ."
રાજ્યના અધિકારીઓએ આ કાર્યક્રમનો બચાવ કરતા દલીલ કરી હતી કે રામલીલા છેલ્લા 100 વર્ષથી ત્યાં યોજાતી આવી છે અને તે દરરોજ સાંજે 7 થી 10 વાગ્યા સુધી થતી હતી. તેમણે એવી પણ દલીલ કરી હતી કે પાણી ભરાવાની સમસ્યાને ઉકેલવા માટે ટાઇલ્સ નાખવામાં આવી હતી. હાઇકોર્ટે આ દલીલો સાથે અસંમત થઈને કાર્યક્રમ માટે શાળાના મેદાનનો ઉપયોગ કરવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. (ભાષાના ઇનપુટ્સ સાથે)
