પાકિસ્તાનને તેની દરિયાઈ શક્તિમાં વધારો કરવા માટે ચીન તરફથી મહત્વપૂર્ણ ટેકો મળવાનો છે. પાકિસ્તાની નૌકાદળના પ્રમુખ એડમિરલ નવીદ અશરફે જણાવ્યું છે કે ચીન બનાવેલી હેંગોર-ક્લાસ સબમરીનોનો પહેલો બેચ આવતા વર્ષમાં પાકિસ્તાન નૌકાદળમાં કામગીરી માટે જોડાશે. આ આધુનિક સબમરીન પાકિસ્તાનની દરિયાઈ રક્ષણાત્મક ક્ષમતામાં નોંધપાત્ર વધારો લાવશે. સુરક્ષા વિશ્લેષકોનું માનવું છે કે આ વિકાસથી હિંદ મહાસાગરમાં ભારત માટેની પડકારો વધી શકે છે.
ચીન-પાકિસ્તાન પ્રોજેક્ટ ઝડપથી આગળ વધી રહ્યો છે
એડમિરલ અશરફે ચીની પ્રકાશન Global Times સાથે વાતચીતમાં જણાવ્યું હતું કે ચીન-પાકિસ્તાન સબમરીન કાર્યક્રમ સુગમ રીતે આગળ વધી રહ્યો છે. તેમણે જણાવ્યું કે ચીન બનાવેલા પ્લેટફોર્મ ટેકનિકલી અદ્યતન છે અને પાકિસ્તાન નૌકાદળની જરૂરિયાતોને અનુરૂપ છે. આવતા વર્ષ સુધી આ સબમરીન સેવામાં સામેલ થશે, જેના કારણે પાકિસ્તાનનો નૌકાદળ બળ વધુ મજબૂત બનશે.
8 સબમરીનનો મોટો સોદો
2015માં થયેલા 5 અબજ યુએસ ડોલરના કરાર હેઠળ પાકિસ્તાનને ચીન પાસેથી કુલ 8 હેંગોર-ક્લાસ સબમરીન મળી રહેશે. તેમાંમાંથી ચાર સબમરીન ચીનમાં બનાવવામાં આવશે અને બાકીની ચાર ટેકનોલોજી ટ્રાન્સફર હેઠળ પાકિસ્તાનમાં નિર્માણ કરવામાં આવશે. આ ચીનના અત્યાર સુધીના સૌથી મોટા શસ્ત્ર નિકાસ કરારોમાંની એક ગણાય છે.
પાકિસ્તાન નૌકાદળ પહેલેથી જ ચીન પાસેથી ચાર Type-054 Frigates મેળવી ચૂક્યું છે, જેને હવે તુઘરિલ-ક્લાસ ફ્રિગેટ્સ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ઉપરાંત, પાકિસ્તાન ચીન પાસેથી ફાઇટર જેટ્સ, મિસાઇલ સિસ્ટમ અને અન્ય સૈન્ય ઉપકરણો પણ મેળવી રહ્યું છે.
હેંગોર સબમરીનની વિશેષતાઓ
ચીનની હેંગોર-ક્લાસ સબમરીનને આધુનિક સેન્સર અને શસ્ત્રોથી સજ્જ કરવામાં આવી છે. તેમાં Stirling Air-Independent Propulsion (AIP) સિસ્ટમ છે, જેના કારણે સબમરીન સપાટી પર આવ્યા વગર બે થી ત્રણ અઠવાડિયા સુધી પાણીની અંદર રહી શકે છે. આ તકનીક પરંપરાગત ડીઝલ-ઇલેક્ટ્રિક સબમરીન કરતાં ઘણો વધુ સમય પાણીની અંદર કામગીરીની ક્ષમતા આપે છે. હાલ ભારત પાસે AIP ટેકનોલોજીથી સજ્જ સબમરીન નથી.
આ સબમરીનનું વજન આશરે 2,800 ટન છે અને લંબાઈ 76 મીટર છે. તેની અંદર પાણીની ઝડપ 20 નોટ અને સપાટી પર 12 નોટ છે. સબમરીનમાં છ ટોર્પિડો ટ્યુબ છે, જેનાથી Yu-6 ટોર્પિડો અને YJ-82 એન્ટી-શિપ મિસાઇલ ફાયર કરી શકાય છે. વધુમાં, તે બાબર-3 સબમરીન લોન્ચ્ડ ક્રુઝ મિસાઇલ (SLCM)થી પણ સજ્જ થઈ શકે છે, જે 450 થી 500 કિલોમીટર સુધી નિશાન ભેદી શકે છે.
ભારત માટે નવી ચિંતાઓ
સૈન્ય નિષ્ણાતોના મતે, હેંગોર-ક્લાસ સબમરીનનો સમાવેશ ભારતના નૌકાદળના પ્રભુત્વ માટે પડકારરૂપ બની શકે છે, ખાસ કરીને ઉત્તર અરબી સમુદ્રના વિસ્તારમાં. Hudson Instituteના વિશ્લેષક લિસેલોટ ઓડગાર્ડના જણાવ્યા મુજબ, આ સબમરીન પાકિસ્તાનની Anti-Access અને Area Denial ક્ષમતાઓમાં વધારો કરે છે, જે ભારતની દરિયાઈ વ્યૂહરચનાને વધુ જટિલ બનાવશે.
હાલમાં પાકિસ્તાન પાસે ફ્રાન્સ પાસેથી મેળવેલી પાંચ પરંપરાગત હુમલો સબમરીન છે, જ્યારે ભારત પાસે પરમાણુ સંચાલિત INS અરિહંત અને INS અરિઘાટ જેવી બેલિસ્ટિક મિસાઇલ સબમરીન છે. Stockholm Policy Instituteના જગન્નાથ પાંડાના મતે, આ નવા ચીન-પાકિસ્તાન જોડાણને કારણે ભારતની એન્ટી-સબમરીન ઓપરેશન્સનો ખર્ચ અને પડકાર બંનેમાં વધારો થશે.
