ઓપરેશન સિંદૂર પછી લીધી શીખ : ખાનગી કંપનીઓ હવે મિસાઇલો અને દારૂગોળો પણ બનાવશે!

ભારતે લાંબા ગાળે તેની સંરક્ષણ ક્ષમતાઓને મજબૂત કરવા અને આત્મનિર્ભરતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે એક મોટું પગલું ભર્યું છે. સંરક્ષણ મંત્રાલયે મિસાઇલો, આર્ટિલરી શેલ, દારૂગોળો અને શસ્ત્રોના વિકાસ અને ઉત્પાદનને ખાનગી ક્ષેત્ર માટે ખુલ્લું મૂક્યું છે. જેનો ઉદ્દેશ્ય એ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે કે લાંબા યુદ્ધ અથવા લશ્કરી કાર્યવાહી દરમિયાન દેશને શસ્ત્રોની અછતનો સામનો ન કરવો પડે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, રેવન્યુ પ્રોક્યોરમેન્ટ મેન્યુઅલમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે. આ સુધારા હેઠળ કોઈપણ ખાનગી કંપનીને દારૂગોળો ઉત્પાદન એકમ સ્થાપતા પહેલા રાજ્યની માલિકીની મ્યુનિશન્સ ઇન્ડિયા લિમિટેડ (MIL) પાસેથી નો ઓબ્જેક્શન સર્ટિફિકેટ મેળવવાની જરૂર રહેશે નહીં. આ ફેરફાર સાથે ખાનગી ક્ષેત્ર હવે 105 mm, 130 mm અને 150 mm આર્ટિલરી શેલ, પિનાકા મિસાઇલ, 1000 lb બોમ્બ, મોર્ટાર બોમ્બ, હેન્ડ ગ્રેનેડ અને મધ્યમ અને નાના કેલિબર કારતુસ જેવા ઓર્ડનન્સનું ઉત્પાદન કરી શકશે.

મંત્રાલયનો પ્રસ્તાવ DRDO ને મોકલવામાં આવ્યો

સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર સંરક્ષણ મંત્રાલયે સંરક્ષણ સંશોધન અને વિકાસ સંગઠન (DRDO)ને પણ પત્ર લખ્યો છે, જેમાં સૂચવવામાં આવ્યું છે કે મિસાઇલ વિકાસ અને એકીકરણનું ક્ષેત્ર ખાનગી કંપનીઓ માટે પણ ખુલ્લું મૂકવામાં આવશે. અત્યાર સુધી આ ક્ષેત્ર સરકારી માલિકીની કંપનીઓ ભારત ડાયનેમિક્સ લિમિટેડ (BDL) અને ભારત ઇલેક્ટ્રોનિક્સ લિમિટેડ (BEL) સુધી મર્યાદિત હતું.

ઓપરેશન સિંદૂર પછી મોટો નિર્ણય

આ નિર્ણય એવા સમયે આવ્યો છે જ્યારે ઓપરેશન સિંદૂરએ સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે, ભવિષ્યના યુદ્ધો લાંબા અંતરની મિસાઇલો અને સ્ટેન્ડ-ઓફ શસ્ત્રો પર આધારિત હશે. સૂત્રો કહે છે કે પાકિસ્તાને આ ઓપરેશનમાં ચીનમાં બનાવેલી લાંબા અંતરની એર-ટુ-એર અને એર-ટુ-સર્ફેસ મિસાઇલોનો ઉપયોગ કર્યો હતો, જેના કારણે ભારત સરકાર એવા નિષ્કર્ષ પર પહોંચી છે કે ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી વિના દેશની મિસાઇલ જરૂરિયાતો પૂરી કરી શકાતી નથી. નિષ્ણાતોના મતે ભારતને હવે બ્રહ્મોસ, નિર્ભય, પ્રલય અને શૌર્ય જેવી પરંપરાગત મિસાઇલોની સંખ્યા વધારવાની જરૂર છે. ભવિષ્યના યુદ્ધો મુખ્યત્વે સ્ટેન્ડ-ઓફ શસ્ત્રો અને એન્ટી-મિસાઇલ સિસ્ટમ્સથી લડવામાં આવશે, કારણ કે ફાઇટર એરક્રાફ્ટની ભૂમિકા વધુને વધુ મર્યાદિત બની રહી છે.

S-400 સિસ્ટમ શક્તિ પ્રદર્શન

ભારતની S-400 વાયુ સંરક્ષણ પ્રણાલીએ ઓપરેશન સિંદૂર દરમિયાન તેની ક્ષમતાઓનું પ્રદર્શન કર્યું, 10 મેની સવારે પાકિસ્તાનના પંજાબ પ્રાંતમાં 314 કિલોમીટર અંદર એક પાકિસ્તાની ઇલેક્ટ્રોનિક ઇન્ટેલિજન્સ (ELINT) વિમાનને તોડી પાડ્યું. આ ઘટનાએ વાતનો પુરાવો હતો કે લાંબા અંતરની મિસાઇલો અને વિમાન વિરોધી પ્રણાલીઓ આધુનિક યુદ્ધમાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવશે.

દારૂગોળાની અછત ટાળવાની તૈયારી

સંરક્ષણ મંત્રાલયનું આ પગલું ભવિષ્યમાં લાંબા યુદ્ધની સ્થિતિમાં ભારતીય સેનાને દારૂગોળાની અછતનો સામનો ન કરવો પડે તે સુનિશ્ચિત કરવાના ઉદ્દેશ્યથી પણ પ્રેરિત છે. ભારતને ઘણીવાર કટોકટીની પરિસ્થિતિઓમાં વિદેશી વિક્રેતાઓ પાસેથી ઊંચા ભાવે શસ્ત્રો ખરીદવા પડ્યા છે. હાલમાં, રશિયા અને પશ્ચિમી દેશો યુક્રેન યુદ્ધ અને ઇઝરાયલ-ગાઝા યુદ્ધમાં રોકાયેલા છે. પરિણામે, મિસાઇલો અને દારૂગોળાની વૈશ્વિક માંગ તેની ટોચ પર છે. બીજી તરફ પાકિસ્તાનને ચીન પાસેથી લશ્કરી પુરવઠો મળતો રહે છે. આનાથી ભારતને તેની સ્થાનિક સંરક્ષણ ઉત્પાદન ક્ષમતા વધારવાની જરૂરિયાત વધુ મહત્વપૂર્ણ બને છે.