સમુદ્રમાં વધી ભારતની તાકાત : ચીન અને તુર્કીયેની ઉંઘ થઈ ગઈ હરામ

ભારતની દરિયાઈ શક્તિ હવે માત્ર રક્ષણ સુધી મર્યાદિત નથી રહી. ભારતીય નૌકાદળ હિંદ મહાસાગરથી લઈને પ્રશાંત મહાસાગર સુધી પોતાના પ્રભાવનું વિસ્તરણ કરી રહ્યું છે, જેના કારણે ચીન અને તુર્કી બંને દેશોમાં ચિંતા જોવા મળી રહી છે. નિષ્ણાતોના મતે, ભારતનું બ્લુ વોટર નૌકાદળ હવે એ સ્તરે પહોંચી ગયું છે, જ્યાં તે વૈશ્વિક સ્તરે પોતાના હિતોનું રક્ષણ અને પ્રદર્શન કરી શકે છે.

તાજેતરના મહિનાઓમાં, INS વિક્રાંત અને INS વિક્રમાદિત્ય બંને વિમાનવાહક જહાજો પૂરેપૂરા કાર્યરત થયા છે. ભારતે દક્ષિણ ચીન સમુદ્ર નજીક Freedom of Navigation Missionમાં ભાગ લઈને ચીનના "નાઈન-ડેશ લાઇન" દાવાને અપ્રત્યક્ષ રીતે પડકાર્યો હતો. આ પગલું બેઇજિંગ માટે સ્પષ્ટ સંદેશ હતું કે ભારત હવે પ્રદેશીય શક્તિની હદોને પાર જઈ રહ્યું છે.

મિલન કવાયતથી ભારતની દરિયાઈ રાજદ્વારી મજબૂત

MILAN-2024 નૌકાદળ કવાયત, જે 19 થી 27 ફેબ્રુઆરી દરમિયાન વિશાખાપટ્ટનમમાં યોજાઈ હતી, તેમાં 50થી વધુ દેશોના નૌકાદળોએ ભાગ લીધો હતો. “સહાનુભૂતિ, સંકલન, સહયોગ” થીમ હેઠળ યોજાયેલી આ કવાયતનો ઉદ્દેશ્ય પ્રાદેશિક સહકાર અને વ્યાવસાયિક તાલીમનો વિકાસ કરવાનો હતો. આ અભ્યાસ ભારતની દરિયાઈ રાજદ્વારીને નવો વ્યાપ આપી ગયો.

ચીનનો વિરોધ અને મીડિયાની પ્રતિક્રિયા

ચીનના રાજ્ય મીડિયા Global Timesએ ભારત પર આક્ષેપ કર્યો કે તે પશ્ચિમ પ્રભાવ હેઠળ ઇન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં સૈન્ય પ્રભાવ વધારવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. ચીની વિશ્લેષક ઝોઉ બોએ જણાવ્યું કે ભારતની વધતી હાજરી ચીનના બેલ્ટ એન્ડ રોડ હિતો અને દરિયાઈ સુરક્ષા માટે જોખમરૂપ છે.

નિષ્ણાતોના મતે, ચીનની આ ચિંતા એ બતાવે છે કે ભારત હવે માત્ર પ્રદેશીય જ નહીં, પરંતુ વૈશ્વિક શક્તિ સમીકરણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે.

તુર્કીનો અસંતોષ અને પશ્ચિમ એશિયામાં ભારતની વ્યૂહરચના

ચીન પછી હવે તુર્કી પણ ભારતની નૌકાદળ પ્રવૃત્તિઓથી અસંતોષ વ્યક્ત કરી રહ્યું છે. ભારતે તાજેતરમાં પૂર્વીય ભૂમધ્ય સમુદ્રમાં ગ્રીસ અને ફ્રાન્સ સાથે સંયુક્ત નૌકાદળ કવાયત કરી હતી. તુર્કીના સંરક્ષણ પ્રધાન યાસર ગુલરએ કહ્યું કે બિન-પ્રાદેશિક શક્તિઓ ભૂમધ્ય સમુદ્રનું લશ્કરીકરણ કરી રહી છે. ભારતના જણાવ્યા અનુસાર, આ અભ્યાસ ફક્ત મેરીટાઇમ સિક્યુરિટી અને ફ્રીડમ ઓફ નેવિગેશન માટે હતો.

વિશ્લેષકોનું કહેવું છે કે ભારત હવે ઈન્ડો-પેસિફિકથી આગળ વધી પશ્ચિમ એશિયા સુધી પોતાની હાજરી મજબૂત કરી રહ્યું છે, જે તુર્કીની અસ્વસ્થતાનું મુખ્ય કારણ છે.

સાગર વિઝન અને ભારતની વૈશ્વિક ભૂમિકા

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 2015માં રજૂ કરેલી SAGAR (Security and Growth for All in the Region) વિઝન હેઠળ ભારત હવે “નેટ સિક્યુરિટી પ્રોવાઇડર” તરીકે ઉભરી રહ્યું છે. મોરેશિયસ, માલદીવ, સેશેલ્સ અને શ્રીલંકામાં સ્થાપિત દરિયાકાંઠા રડાર નેટવર્ક દ્વારા ભારત દરિયાઈ સુરક્ષામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે.

ભારતીય નૌકાદળ પાસે હાલમાં 150થી વધુ યુદ્ધ જહાજો, બે એરક્રાફ્ટ કેરિયર, 16 સબમરીન (INS અરિહંત સહિત) અને 40 P-8I સર્વેલન્સ એરક્રાફ્ટ છે, જે તેને વિશ્વના સૌથી શક્તિશાળી નૌકાદળોમાં સ્થાન આપે છે.