1830- રાજા રામ મોહન રોયનું ઇંગ્લેન્ડ માટે પ્રસ્થાન
રાજા રામ મોહન રોયે 1830માં ભારતમાંથી ઇંગ્લેન્ડ માટે મહત્વપૂર્ણ પ્રયાણ શરૂ કર્યું. તે સમયના ભારતીય સમાજમાં ચાલતા સુધારણા અવિરત રાખવા માટે તેમના પ્રયત્નોને આ પ્રવાસે નવી દિશા આપી હતી. સમાજના પુનર્ગઠન અને ભારતીય મુદ્દાઓને વૈશ્વિક મંચ પર રજૂ કરવાની તેમની ઈચ્છાએ આ મુસાફરીને ખાસ મહત્વનું બનાવ્યું.
ઇંગ્લેન્ડમાં તેઓએ બ્રિટિશ નીતિનિર્માતાઓ સમક્ષ ભારતના સામાજિક પ્રશ્નોને પ્રામાણિક રીતે રજૂ કર્યા. વિધવા પ્રથા, શિક્ષણ સુધારણા અને ધાર્મિક સ્વતંત્રતા જેવા મુદ્દાઓ પર તેઓએ વિદેશમાં રહીને પણ અસરકારક રીતે અવાજ ઊઠાવ્યો. આ પ્રવાસે તેમને આંતરરાષ્ટ્રીય ઓળખ પણ અપાવી.
1920- લીગ ઓફ નેશન્સની પ્રથમ બેઠક
1920માં જિનેવા શહેર લીગ ઓફ નેશન્સની પ્રથમ બેઠકનું યજમાન બન્યું. પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધની વિનાશક અસર બાદ વિશ્વમાં શાંતિ જાળવવા માટે રચાયેલા આ સંગઠનની શરૂઆત આ બેઠકથી સત્તાવાર રીતે થઈ.
આ બેઠકથી આંતરરાષ્ટ્રીય કૂટનીતિને નવો માર્ગ મળ્યો અને દેશો વચ્ચે ચર્ચા દ્વારા વિવાદો ઉકેલવાની સંસ્થા ઊભી થઈ. બાદમાં આ જ વિચારધારા યુનાઇટેડ નેશન્સની સ્થાપનાનો આધાર બની અને વૈશ્વિક સહકારને નવી દિશા મળી.
1936- નાઝી જર્મની અને જાપાન વચ્ચે એન્ટી કોમિન્ટરન કરાર
1936માં નાઝી જર્મની અને જાપાને સોવિયેત સંઘના પ્રભાવને રોકવા માટે એન્ટી કોમિન્ટરન કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા. આ કરાર વિશ્વ રાજનીતિમાં તણાવ વધારનાર એક મોટો ઘટક સાબિત થયો.
આ કરારમાં આગળ જઈને ઇટાલીનું જોડાણ થતાં તેની અસર વધુ વ્યાપક બની. આ સમજુતીને બીજા વિશ્વ યુદ્ધના પાયા ઘડનાર મહત્વપૂર્ણ રાજકીય પગલું માનવામાં આવે છે.
1947- વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા યુનાઇટેડ નેશન્સની વિશેષ એજન્સી બની
1947માં વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થાને યુનાઇટેડ નેશન્સની વિશેષ એજન્સી તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી. વૈશ્વિક આરોગ્ય ક્ષેત્રમાં સંકલિત કાર્ય માટે આ નિર્ણય માઈલસ્ટોન સાબિત થયો.
આ સ્વીકૃતિ બાદ સંસ્થાએ અનેક દેશોમાં રસીકરણ અને આરોગ્ય સુધારણા અભિયાનોને સુવ્યવસ્થિત રીતે આગળ વધાર્યા. આંતરરાષ્ટ્રીય આરોગ્ય સહકારનું કેન્દ્રિય પાત્ર તરીકે તેની ઓળખ મજબૂત બની.
1949- નાથુરામ ગોડ્સે અને નારાયણ આપટેને ફાંસી
1949માં મહાત્મા ગાંધીની હત્યાના દોષિત નાથુરામ ગોડ્સે અને નારાયણ આપટેને સજાની અમલવારી કરવામાં આવી. આ નિર્ણય સ્વતંત્ર ભારતના ન્યાયિક ઇતિહાસમાં અત્યંત ચર્ચિત ઘટના રહી.
આ ઘટનાએ દેશની રાજકીય ચર્ચાઓને નવો વેગ આપ્યો અને વિચારધારાના મતભેદોને વધુ સ્પષ્ટ બનાવ્યા. સ્વતંત્ર ભારતના રાજકીય વિકાસ પર તેની લાંબા સમયની અસર રહી.
1955- પોલેન્ડ અને યુગોસ્લાવિયા વેપાર કરાર
1955માં પોલેન્ડ અને યુગોસ્લાવિયાએ આર્થિક સહકાર વધારવા માટે મહત્વপূর্ণ વેપાર કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા. યુદ્ધોત્તર યુરોપમાં આર્થિક પુનર્નિમાણ માટે આ કરાર એક મહત્વપૂર્ણ પગલું હતું.
કરાર પછી બંને દેશો વચ્ચે ઔદ્યોગિક ક્ષેત્ર, કૃષિ અને ખાણકામમાં સહયોગ વધ્યો. પૂર્વ યુરોપીય રાજનીતિ પર આ કરારે નોંધપાત્ર અસર કરી.
1961- યુનાઇટેડ નેશન્સ દ્વારા પરમાણુ હથિયારો પર પ્રતિબંધની ઘોષણા
1961માં યુનાઇટેડ નેશન્સે પરમાણુ હથિયારોના પ્રયોગને અટકાવવા માટે મહત્વનું ઠરાવ પસાર કર્યો. આ નિર્ણય વિશ્વ સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવા માટે મહત્વપૂર્ણ હતો.
આ ઠરાવ બાદ વિશ્વભરના દેશોએ શસ્ત્રનિયંત્રણ અંગે વધુ ગંભીર ચર્ચાઓ શરૂ કરી. આગળ જઈને નોન પ્રોલિફેરેશન ટ્રિટી જેવા કરારોના નિર્માણમાં પણ આ નિર્ણયની ભૂમિકા રહી.
1988- પેલેસ્ટાઇનને સ્વતંત્ર રાષ્ટ્ર જાહેર કરાયું
1988માં યાસિર અરાફાતના નેતૃત્વ હેઠળ પેલેસ્ટાઇનને સ્વતંત્ર રાષ્ટ્ર તરીકે ઘોષિત કરવામાં આવ્યું. મધ્યપૂર્વના રાજકીય પરિસ્થિતિમાં આ જાહેરાત ઐતિહાસિક વળાંક સમાન બની.
આ ઘોષણાને અનેક દેશોએ સમર્થન આપ્યું જ્યારે અમુક દેશોએ વિરોધ કર્યો. આ નિર્ણયે મધ્યપૂર્વના મુદ્દાઓ પર લાંબા ગાળાની ભૂરાજકીય અસર પેદા કરી.
1989- સચિન તેંડુલકર અને વકર યુનિસનો ટેસ્ટ પ્રારંભ
1989માં કરાચીમાં સચિન તેંડુલકર અને વકર યુનિસે ટેસ્ટ ક્રિકેટમાં પ્રથમ વખત રમ્યા. ક્રિકેટ જગતમાં આ દિવસને બે દંતકથાસમાન ખેલાડીઓના ઉદય તરીકે જોવામાં આવે છે.
બંને ખેલાડીઓએ આગળ જઈને આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રિકેટમાં અદભુત કારકિર્દી બનાવી. તેમની રમતયાત્રાએ વિશ્વ ક્રિકેટની લોકપ્રિયતા વધારવામાં મોટો ફાળો આપ્યો.
1998- બિલ ક્લિન્ટનનો ભારત અને પાકિસ્તાન પ્રવાસ રદ
1998માં અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ બિલ ક્લિન્ટને ભારત અને પાકિસ્તાનની મુલાકાત રદ કરી. તે સમયના દક્ષિણ એશિયામાં વધતા તણાવને આ નિર્ણયનું કારણ માનવામાં આવ્યું.
આ મુસાફરી રદ થતાં દ્વિપક્ષીય વાતચીત થોડો સમય માટે અટકી ગઈ અને ત્રણેય દેશો વચ્ચેના રાજકીય સંબંધો પર તેની અસર જોવા મળી.
2000- ફીજી બળવો ગેરકાયદેસર અને ઝારખંડ રાજ્યની રચના
2000માં ફીજીમાં થયેલો સત્તાપલટો ત્યાંની અદાલતે ગેરકાયદેસર જાહેર કર્યો. આ ચુકાદા બાદ દેશમાં રાજકીય સ્થિરતા સ્થાપવા માટે પ્રયત્નો તેજ બન્યા.
તે જ દિવસે ભારતમાં ઝારખંડ રાજ્યની રચના થઈ અને તે દેશનું 28મું રાજ્ય બન્યું. નવા રાજ્યના નિર્માણથી પૂર્વ ભારતમાં વિકાસની નવી તકો ઊભી થઈ.
2001- અલ કાયદાના મથકેથી પરમાણુ દસ્તાવેજો મળ્યા
2001માં અલ કાયદાના એક ઠેકાણે છુપાયેલા પરમાણુ હથિયારો સંબંધિત દસ્તાવેજો મળી આવ્યા. આ શોધ વૈશ્વિક સુરક્ષા એજન્સીઓ માટે ચિંતાજનક બની.
દસ્તાવેજોની તપાસ બાદ અનેક દેશોએ આતંકવાદી સંગઠનોની ક્ષમતાઓ પર વધુ કડક નજર રાખવાનું શરૂ કર્યું. ગેરકાયદેસર શસ્ત્રવ્યાપારને રોકવા માટેની કાર્યવાહી પણ તેજ થઈ.
2003- ઇસ્તંબુલ વિસ્ફોટ
2003માં ઇસ્તંબુલના યહૂદી ઉપાસના કેન્દ્રની નજીક વિસ્ફોટ થયો જેમાં 16 લોકોના મોત થયા અને 150થી વધુ ઘાયલ થયા. આ હુમલાએ સમગ્ર યુરોપને આંચકો આપ્યો.
વિસ્ફોટ બાદ શહેરમાં સુરક્ષા વ્યવસ્થાઓ કડક બનાવવામાં આવી અને દોષિતોને શોધવા માટે વિશાળ અભિયાન ચાલી. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે આ ઘટનાની વ્યાપક નિંદા થઈ.
2004- ઑસ્ટ્રેલિયામાં નેમિંગ બાઇસેન્ટેનરી અને કોલિન પોવેલનું રાજીનામું
2004માં ઑસ્ટ્રેલિયામાં નેમિંગ બાઇસેન્ટેનરીને ધ્યાનમાં રાખીને વિવિધ સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો યોજાયા. દેશના ઇતિહાસ અને ઓળખ અંગે ફરી ચર્ચા શરૂ થઈ.
તે જ દિવસે અમેરિકાના સચિવ કોલિન પોવેલે પોતાના પદ પરથી રાજીનામું જાહેર કર્યું. તેમની નિવૃત્તિ અમેરિકાની વિદેશ નીતિમાં મોટા પરિવર્તન તરીકે જોવામાં આવી.
2007- ચિલી ભૂકંપ અને એરિયન 5 રૉકેટ લૉન્ચ
2007માં ચિલીમાં 7.7 તીવ્રતાનો મોટો ભૂકંપ આવ્યો જેમાં અનેક વિસ્તારોને નુકસાન થયું. રાહત અને બચાવ કાર્યો તાત્કાલિક શરૂ થયા.
તે જ દિવસે એરિયન 5 રૉકેટ દ્વારા બ્રિટિશ અને બ્રાઝિલિયન સંચાર ઉપગ્રહોને અવકાશમાં મોકલાયા. આંતરરાષ્ટ્રીય સંચાર તંત્રમાં આ એક મહત્વપૂર્ણ સફળતા હતી.
2008- વાયવી રેડ્ડી યુએન ટાસ્ક ફોર્સમાં અને નવી રાજકીય પાર્ટી
2008માં ભારતીય રિઝર્વ બેંકના ભૂતપૂર્વ ગવર્નર વાયવી રેડ્ડીને વૈશ્વિક નાણાકીય સુધારા માટે રચાયેલી યુએનની ખાસ ટાસ્ક ફોર્સમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા. આ પસંદગીએ ભારતના અર્થતંત્રની વિશ્વસ્તરીય માન્યતા દર્શાવી.
તે જ વર્ષે યોગેન્દ્ર મકબલે રાષ્ટ્ર ભુજન કોંગ્રેસ નામની રાજકીય પાર્ટીની સ્થાપના કરી. આ પાર્ટીએ સમાજના અવગણાયેલા વર્ગોના અધિકારો માટે કાર્ય કરવાનો દાવો કર્યો.
2012- શી જિનપિંગનો ચાઇનીઝ કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીના મહાસચિવ તરીકે પ્રભાવ
2012માં શી જિનપિંગ ચાઇનીઝ કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીના મહાસચિવ બન્યા, જે ચીનની રાજકીય વ્યવસ્થામાં સૌથી શક્તિશાળી પદોમાંનું એક છે. આ પસંદગી સાથે ચીનના રાજકીય દિશામાં મોટો ફેરફાર જોવા મળ્યો.
તેમના નેતૃત્વ હેઠળ ચીનની આંતરિક સુશાસન વ્યૂહરચનાઓ અને વૈશ્વિક રાજનીતિમાં દેશની ભૂમિકા વધુ આક્રમક અને પ્રભાવશાળી બની. તેમના કાર્યકાળે વૈશ્વિક કૂટનીતિ પર લાંબી અસર પાડી.
