સરકારે ઓનલાઈન ગેમિંગને નિયંત્રિત કરવા માટે લોકસભામાં એક મહત્વપૂર્ણ બિલ રજૂ કર્યું છે. તેનો હેતુ ઓનલાઈન મની ગેમ્સ અને સટ્ટાબાજી પર સંપૂર્ણપણે પ્રતિબંધ મૂકવાનો અને ઈ-સ્પોર્ટ્સ અને સોશિયલ ગેમ્સને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. એક અંદાજ મુજબ, દર વર્ષે લગભગ 45 કરોડ લોકો આ ઓનલાઈન મની ગેમ્સની જાળમાં ફસાઈને 20 હજાર કરોડ રૂપિયાથી વધુનું નુકસાન કરે છે.
સરકારને આ બિલ લાવવાની જરૂર કેમ પડી ?
ઓનલાઈન ગેમિંગને કારણે લોકોને થતા નાણાકીય અને સામાજિક નુકસાનને રોકવા માટે કેન્દ્ર સરકારે આ બિલ રજૂ કર્યું છે. તેનું નામ પ્રમોશન એન્ડ રેગ્યુલેશન ઓફ ઓનલાઈન ગેમિંગ બિલ, 2025 છે. સરકારી અંદાજ મુજબ, દર વર્ષે લગભગ 45 કરોડ લોકો ઓનલાઈન મની ગેમ્સની જાળમાં ફસાઈને નુકસાન સહન કરે છે. આ રમતોનું વ્યસન માત્ર આર્થિક નુકસાન જ નહીં પણ સામાજિક સંકટ પણ બની ગયું છે.
સરકારી સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે એક અંદાજ મુજબ, આ રમતોના કારણે સામાન્ય લોકોને દર વર્ષે લગભગ 20,000 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થાય છે. આ વ્યસનના કારણે સેંકડો પરિવારો આર્થિક રીતે બરબાદ થયા છે. ઘણા લોકો આત્મહત્યા અને હિંસા જેવા ગંભીર પગલાં પણ લે છે.
ઓનલાઈન ગેમિંગ બિલના 3 મુખ્ય ભાગ
ઈ-સ્પોર્ટ્સ: આ બિલ દ્વારા, ઈ-સ્પોર્ટ્સને પહેલીવાર કાયદાકીય માન્યતા આપવામાં આવી રહી છે. અત્યાર સુધી દેશમાં ઓનલાઈન સ્પોર્ટ્સ ગેમ્સ માટે કોઈ કાયદાકીય આધાર નથી.
ઓનલાઈન સોશિયલ ગેમ્સ: સરકારે ઓનલાઈન સોશિયલ ગેમ્સને કાયદાકીય માન્યતા આપવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. આ ગેમ્સનો ઉપયોગ સામાન્ય લોકોના શિક્ષણ માટે થાય છે.
ઓનલાઈન મની ગેમ્સ: આવી ઓનલાઈન ગેમ્સ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો પ્રસ્તાવ છે જેમાં પૈસાની લેવડદેવડ થાય છે. આ ગેમ્સને પ્રોત્સાહન આપતી અને આવી ગેમિંગ સેવાઓ પૂરી પાડતી કંપનીઓ સામે કડક કાર્યવાહીની જોગવાઈઓ પણ છે. ઓનલાઈન મની ગેમ્સને પ્રોત્સાહન આપનારાઓ અને ફંડ ટ્રાન્સફર કરનારાઓને પણ સજા કરવામાં આવશે.
નિયમો તોડવા બદલ શું સજા થશે
ઓનલાઈન મની ગેમિંગ સેવાઓ પૂરી પાડનારાઓને ત્રણ વર્ષ સુધીની જેલ અથવા 1 કરોડ રૂપિયા સુધીનો દંડ થઈ શકે છે.
ઓનલાઈન મની ગેમ્સની જાહેરાત કરનારાઓને બે વર્ષ સુધીની જેલ અથવા 50 લાખ રૂપિયા સુધીનો દંડ થઈ શકે છે.
જો કોઈ વારંવાર નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરે છે, તો તેની સજા પાંચ વર્ષ સુધી વધારી શકાય છે, અને દંડ પણ વધુ હશે.
ઓલ ઈન્ડિયા ગેમિંગ ફેડરેશન (AIGF) ના ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ રોલેન્ડ લેન્ડર્સના મતે, આ ક્ષેત્ર હવે 2 ટ્રિલિયન રૂપિયા સુધી વધી ગયું છે. નાણાકીય વર્ષ 2025 માં, આ ક્ષેત્રે 31 હજાર કરોડ રૂપિયાની આવક મેળવી હતી અને 20 હજાર કરોડ રૂપિયાનો પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ કર ચૂકવવામાં આવ્યો હતો. લેન્ડર્સના મતે, ગયા નાણાકીય વર્ષ સુધી, ભારતમાં 50 કરોડથી વધુ લોકો ઓનલાઈન ગેમિંગ સેવાઓનો ઉપયોગ કરતા હતા. તેમનું કહેવું છે કે આ બિલ લાગુ થવાથી, 400 થી વધુ કંપનીઓ બંધ થઈ શકે છે અને બે લાખથી વધુ નોકરીઓ ગુમાવી શકે છે.
