ભારતીય સેનાના સૈનિકોની બહાદુરીની વાર્તાઓ તો સૌ જાણે છે, પરંતુ શું તમે એ વીર કૂતરાઓ વિશે જાણો છો જે સેના સાથે ખભેથી ખભો મિલાવીને ઓપરેશનમાં ભાગ લે છે? આ ખાસ તાલીમ પામેલા કૂતરાઓ ભારતીય સેનાના ડોગ સ્ક્વોડનો અભિન્ન હિસ્સો છે. તેઓ ગંભીર ઓપરેશન્સમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે, જેમ કે જમ્મુ-કાશ્મીર અને નક્સલવાદી વિસ્તારોમાં. આ લેખમાં જાણીએ કે આ કૂતરાઓની ભરતી કેવી રીતે થાય છે, તેમની સેવાઓ અને નિવૃત્તિની પ્રક્રિયા વિશે.
ડોગ સ્ક્વોડનું મહત્વ અને કાર્ય
ભારતીય સેનામાં કૂતરાઓના અલગ યુનિટ હોય છે, જેમાં અડધા યુનિટમાં 12 અને સંપૂર્ણ યુનિટમાં 24 કૂતરા હોય છે. સેનામાં 30થી વધુ આવા યુનિટ છે, જે ઓપરેશન્સમાં જરૂર પડે ત્યારે તૈનાત થાય છે.

કૂતરાઓની મુખ્ય ભૂમિકાઓ નીચે મુજબ છે.
ગાર્ડ ડ્યુટી: સુરક્ષા માટે તૈનાતી.
IED અને શસ્ત્રો શોધવા: વિસ્ફોટકો અને હથિયારોની ગંધ ઓળખવી.
લેન્ડમાઇન્સ શોધવા: ખતરનાક વિસ્ફોટકો શોધી કાઢવા.
બચાવ કામગીરી: કાટમાળમાં ફસાયેલા લોકોને શોધવા.
કૂતરાઓની ભરતી પ્રક્રિયા
ભારતીય સેનાના કૂતરાઓની ભરતી મુખ્યત્વે તાલીમ કેન્દ્રોમાંથી થાય છે, જ્યાંથી ખાસ જાતિઓ પસંદ કરવામાં આવે છે. કેટલીક જાતિઓ આયાત પણ કરવામાં આવે છે. પસંદગીના માપદંડમાં કૂતરાની જાતિ, ચપળતા અને ગંધ શોધવાની ક્ષમતાનો સમાવેશ થાય છે.
તાલીમ: પસંદ થયેલા કૂતરાઓને 10 મહિનાની સઘન તાલીમ આપવામાં આવે છે, જેમાં તેઓ હેન્ડલરની સૂચનાઓનું ચોક્કસ પાલન કરતા શીખે છે.
પુરસ્કાર: તેમના પરાક્રમી કાર્યો માટે આ કૂતરાઓને સન્માનિત પણ કરવામાં આવે છે.

કઈ જાતિઓનો સમાવેશ થાય છે?
સેનાના ડોગ સ્ક્વોડમાં મુખ્યત્વે નીચેની જાતિઓનો ઉપયોગ થાય છે
જર્મન શેફર્ડ
લેબ્રાડોર રીટ્રીવર
બેલ્જિયન મેલિનોઇસ
ગ્રેટ સ્વિસ માઉન્ટેન ડોગ
કોકર સ્પેનિયલ
હવે ભારતીય જાતિઓ, જેમ કે મુધોલ હાઉન્ડ,ને પણ સામેલ કરવાના પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે.
ભથ્થું અને સંભાળ
આર્મીના કૂતરાઓને પગાર નથી મળતો, પરંતુ તેમના માટે નિશ્ચિત બજેટ હોય છે, જેમાં આહાર, આરોગ્ય અને સંભાળનો ખર્ચ સામેલ હોય છે. તેમનો આહાર ઉચ્ચ ગુણવત્તાનો હોય છે, જેમાં દરરોજ ઇંડા અને માંસનો સમાવેશ થાય છે.નિવૃત્તિ અને દત્તકસામાન્ય રીતે, આ કૂતરાઓ 10 વર્ષની સેવા પછી નિવૃત્ત થાય છે. નિવૃત્તિ બાદ:દત્તક: કેટલાક કૂતરાઓને સુરક્ષા અથવા અન્ય હેતુઓ માટે દત્તક લેવામાં આવે છે, જે માટે બોન્ડ ભરવું પડે છે.
RVC સેન્ટર: બાકીના કૂતરાઓની સંભાળ મેરઠના રેમાઉન્ટ વેટરનરી કોર્પ્સ (RVC) સેન્ટર અને કોલેજમાં લેવામાં આવે છે. ભારતીય સેનાના ડોગ સ્ક્વોડના આ બહાદુર કૂતરાઓ ન માત્ર સેનાના અમૂલ્ય સાથી છે, પરંતુ તેમની બુદ્ધિમત્તા અને નિષ્ઠાથી દેશની સુરક્ષામાં મહત્વનું યોગદાન આપે છે. તેમની ભરતી, તાલીમ અને સેવાની આ વાર્તા દરેક ભારતીય માટે ગૌરવની વાત છે.



















